/سید محمد سلیمانی/
جشنواره فیلم کوتاه تهران یکی از مهم ترین و جدی ترین جشنواره های فیلم ایران در دهه های اخیر بوده است و به دلیل ماهیت جوانگرا و تجربه پسندش ، همواره مجالی برای کشف استعداد های جوان فراهم آورده است.گاهی اوقات ازاین فرصت استثنایی گردهمایی جوانان مستعد و تحصیلکرده عرصه فیلم کوتاه بیشترین بهره برده شده و انتقال تجربه و آموزش کارگاهی به مهم ترین بخش کاربردی جشنواره تبدیل شده است و گاهی اوقات هم به دلیل تغییر پی در پی مدیریت ها و ضعف در اجرا ، صرفا مجالی بوده برای نمایش ده ها فیلم کوتاه داخلی و خارجی در یک بازه زمانی خاص . به تعبیر بهتر، هر زمان فکر و ایده جذابی برای برپایی بهتر ، پر بارتر و تاثیر گذارتر جشنواره وجود داشته ، جشنواره سینمای جوان به دور از زرق و برق و ریخت و پاش ، محل نمایش آخرین تجربه های نسل مستعد فیلمساز در سینمای ایران بوده است و هر گاه به دلیل ضعف مدیریت و گزینش اشتباه هیات انتخاب و داوری به وضوح بسیاری از تجربه های موفق این عرصه مجال به نمایش در آمدن و قضاوت شدن را پیدا نکرده اند ، برپایی جشنواره فیلم کوتاه تهران صرفا آدرس غلطی برای نسل جوان سینمای ایران بوده و کمکی به بدنه فیلم کوتاه و تجربه اندوزی در این عرصه نبوده است.
از دوره پنجم جشنواره همراه آن بوده و با فراز و نشیب هایش آشنا یم . در دوره هایی استعدادهای مهم و پر تلاشی آثارشان را به جشنواره آورده اند و برگزیده هم شده اند ولی به دلایلی مجالی برای ورود به عرصه سینمای حرفه ای پیدا نکرده اند.برخی دیگر در همین عرصه فیلم کوتاه سال ها و سال ها به فیلمسازی و تجربه اندوزی ادامه داده اند و همچون نویسندگان نام آشنای داستان های کوتاه ، چراغ فیلم کوتاه حرفه ای را روشن نگه داشته اند و حتی در سنین میانسالی هم دست از ساختن فیلم کوتاه برنداشته اند. و این روند تا اکنون نیز ادامه داشته است و آنچه که موجب تمایز دوره های مختلف جشنواره از یکدیگر شده است، نحوه برگزاری آن از یک سو و سمت و سو دهی به جریان تولید فیلم کوتاه با اهدای جوایز به طیف خاصی از فیلم های کوتاه با مضامین ویژه از دیگر سو بوده است.گاهی تجربه گرایی در این عرصه تشویق شده و در پی آن شاهد ساخت انبوهی از آثار تجربی بوده ایم و گاهی هم اقبال به نگاه حرفه ای و ساختارمند در فیلم کوتاه که نتیجه آن تقریبا همان چیزی است که در حال حاضر شاهد آن هستیم.
طرح موضوع ژانر در برپایی جشنواره فیلم کوتاه امسال به عنوان یک اتفاق تازه درخور تامل بود و باعث شد که هیات انتخاب برهمین پایه بنا را بر انتخاب فیلم از گونه های مختلف بگذارد.
آنچه که فیلم کوتاه ایران از گذشته و به ویژه دهه اخیر با خود آورده ، نگاه جدی به ساختارهای حرفه ای و استفاده از عوامل با تجربه و نام آشنا به ویژه در عرصه های فنی وهمین طور بازیگری بوده است.فیلم کوتاه ایران به ویژه در دهه اخیر به این نوع حمایت از ساختار حرفه ای پاسخ مثبت داده است و به وضوح شاهدیم که عرصه فیلم کوتاه دیگر صرفا مجالی برای تجربه های فرمی و روایی نیست.و حالا از فعالان عرصه فیلم کوتاه انتظار می رود که یک فیلم حرفه ای کوتاه بسازند که به نوعی دستگرمی برای ورود به عرصه فیلم بلند حرفه ای باشد.و این ، واقعیتی پذیرفته شده در میان فیلمسازان عرضه فیلم کوتاه است و پیامدهایش در فیلم های انتخاب شده برای نمایش در جشنواره قابل مشاهده است.
در جشنواره امسال بسیاری از آثار به نمایش درآمده اگرچه ایده ها و ساختار حرفه ای نو و در خورتاملی داشتند ولی در زمینه پرورش ایده و ساختار روایی مناسب به ویژه پایان بندی متناسب با ایده انتخابی ، جای کار بیشتری داشته و شتابزدگی در این زمینه باعث شده بود که این آثار به رقم سر و شکل جذاب و و حرفه ای و دیدنیشان به دلیل ضعف در پرداخت فیلمنامه در ذهن مخاطب باقی نمانده و بلافاصله فراموش شوند . پایان باز و معلق که طی سال‌های اخیر در سینمای حرفه‌ای هم مورد توجه سینماگران قرار گرفته به نوعی به فیلم کوتاه هم سرایت کرده غافل از اینکه پایان باز در صورتی جواب می‌دهد که ساختار روایی و ایده اصلی اثر این اجازه را به فیلمنامه نویس و کارگردان بدهد که به سراغ این نوع پایان‌بندی بروند.به تعبیر بهتر پایان باز باید چیزی به ایده و فیلمنامه اضافه کند نه اینکه صرفاً به عنوان یک ژست هنری ضعف های روایی فیلمنامه را پوشش دهد .
در میان فیلم های به نمایش درآمده در بخش مسابقه داستانی جشنواره امسال ، چند فیلم توانستند علاوه بر ساختار فنی حرفه‌ای خود ، در عرصه فیلمنامه و ایده حرفی برای گفتن داشته باشند و استعداد پدیدآورندگان خود را در عرصه تجربه اندوزی در سینما به تصویر بکشند .«از اینجا باز شود» ، « از دید نقاش» ، « با همکاری سارا»، « پسر خورشید » ، «مریضخانه مرکزی » ، «گودال » ، «نجان» ، « نوشابه مشکی» و چند فیلم دیگر ،آثاری بودند که در ژانر های مختلف حرف‌هایی برای گفتن داشتند و برخی از آن ها در شب پایانی جشنواره برخی از جوایز مهم جشنواره را هم از آن خود کردند .
امسال سعی شده بود حرفه ای ترین آثار هر جانب بخش مسابقه را پیدا کنند .اگرچه بخش جداگانه‌ی به تجربه در سینمای کوتاه اختصاص یافته بود ولی کلیت فیلم های انتخاب شده برای نمایش در جشنواره امسال نشان می داد که در کنار موضوع تلاش برای انتخاب آثاری از گونه های مختلف ، نگاه و رفتار حرفه‌ای سازندگان آثار همچون چند سال اخیر بیشتر از هر عامل دیگری – حتی مضمون و فیلمنامه – مورد توجه هیات انتخاب بوده است و دقیقا به همین دلیل هم اغلب فعالان عرصه فیلم کوتاه به سراغ حرفه ای ترین ها در این عرصه رفته اند تا به نوعی حضورشان در جشنواره قطعی تر باشد . در این بین باز هم جای تعجب نیست که کمتر فیلمساز جوانی با تکیه بر بودجه شخصی یا تهیه کنندگان بخش خصوصی پا پیش گذاشته باشد و سوره و انجمن سینمای جوان همچنان مهم ترین تهیه کنندگان آثار جشنواره امسال بودند. در این که ساختار حرفه‌ای آثار راه یافته به جشنواره فیلم کوتاه می‌تواند نویدبخش حضور استعدادهای تازه در این عرصه و آمادگی ایشان برای ورود به عرصه ساخت بین بلند حرفه ای باشد تردیدی نیست، ولی فراموش نکنیم که بالا رفتن سرسام‌آور هزینه تولید فیلم کوتاه با استفاده از عوامل حرفه‌ای ، مانع ورود فیلمسازان مستعدی که می خواهند بدون حمایت تهیه‌کنندگان دولتی فیلم کوتاه بسازند به عرصه فیلم کوتاه خواهد شد . ضمن اینکه اصرار بر حرفه ای شدن ساختارهای فنی آثار نباید به گونه ای صورت گیرد که فیلمنامه و ایده مناسب که یک اصل مهم و تعیین کننده در سینمای کوتاه است از جایگاه اصلی و واقعی خود فاصله بگیرد .
یکی از مهم ترین ویژگی‌های جشنواره امسال بر پایی موفق برنامه‌های جنبی آن و به ویژه نشست های موضوعی با فیلمسازان و صاحب‌نظران عرصه سینما بود که به ویژه در دو نشست با حضور رسول صدرعاملی و احمدرضا درویش ، این دو فیلمساز معتبر سینمای ایران تجربیات ارزنده خود را در عرصه کارگردانی و فیلمنامه نویسی در اختیار نسل جوان فیلم سازان مستعد سینمای ایران قرار دادند .
تلاش روابط عمومی و ستاد خبری جشنواره نیزدر اطلاع‌رسانی به موقع ، نقش به سزایی در ایجاد تعامل سازنده بین اهالی رسانه و مخاطبان آن داشت .ضمن اینکه یکی از با کیفیت ترین مراسم اختتامیه سال‌های اخیر در جشنواره امسال رقم خورد. طراحان این مراسم به لحاظ بصری با بهره گیری درست از متدهای روز و استفاده از صفحات بزرگ دیجیتال و
معرفی جذاب نامزد ها و برگزیدگان ، فضای گرم و پر هیجانی را ایجاد کردند که در سال های اخیر کم سابقه بود.