هشتاد و دوسال از ورود لهستانی به کشور ایران در زمان جنگ جهانی دوم می گذرد و این رویداد که نقطه عطف روابط دوکشور ایران و لهستان است موضوع فیلم مستند جدید امیرهوشنگ دانائی است.
به گزارش جهان سینما ،امیرهوشنگ دانائی که در سال 1401 فیلم مستند «موج سرنوشت »را به تهیه کنندگی خبرگزاری صدا و سیما کارگردانی کرد وبه دفعات از شبکه خبر و در محافل فرهنگی لهستان به نمایش درآمد ؛ پس از آن تصمیم به ساخت قسمت دوم آن براساس تحقیقات وسیع ؛ جمع آوری اسناد و مدارک وفیلمبرداری از مکان های مرتبط کرد.
امیرهوشنگ دانایی کارگردان فیلم مستند موج سرنوشت 2 گفت : در سال 1321 شمسی برابر با 1942 میلادی در بحبوحه جنگ جهانی دوم یکصد و بیست هزار نفر لهستانی پس از آزادی از اردوگاه کار اجباری گولاک اتحاد جماهیر شوروی از طریق بندر انزلی وارد ایران شدند و این نخستین باردرتاریخ است که اروپائیان ؛ از فرط درماندگی و بی مکانی ایران را به عنوان محل مهاجرت وسکونت انتخاب می کنند.
دانائی علت حضور لهستانی ها در ایران را چنین می گوید : در سال 1939 میلادی آلمان نازی ؛ غرب لهستان و سپس اتحاد جماهیرشوروی ؛ شرق لهستان را اشغال و تصاحب کردند و لهستان بین آلمان نازی و اتحاد جماهیر شوروی به دو نیمه تقسیم شد.
دانائی در ادامه می گوید : رهبران دو کشور اشغالگر یعنی هیتلر و استالین مردم لهستان را از هر قشر؛ طبقه و شغلی را به اردوگاه های کار اجباری آشویتس و گولاک انتقال دادند که با غیرانسانی ترین وضعیت ؛ زندانی و با فجیع ترین روش ها آنان صورت می گرفت.
کارگردان فیلم مستند موج سرنوشت 2 در ادامه می گوید : با حمله هیتلر به اتحاد جماهیرشوروی ؛ استالین تصمیم می گیرد لهستان هایی که در اردوگاه کار اجباری گولاک در سیبری با بدترین شرایط انسانی و به قولی جهنمی روزگار سپری می کردند را آزاد کند و تمام توان و قوا خود را برادامه جنگ و رویارویی با هیتلر متمرکز کند.
بدین ترتیب یکصد و بیست هزار لهستانی از طریق بندر انزلی وارد ایران شدند و ایرانیان که مهمان نوازی آنان بی نظیر در دنیا شناخته شده است با وجود بدترین شرایط در ایران بدلیل جنگ ؛ کمبود آذوقه ؛ بیماری و…یکی از بهترین مهمان نوازی ها را به عمل آوردند و به گفته لهستانیان آزاد شده از اردوگاههای کار اجباری گولاک از جهنم سیبری وارد بهشت ایران شدیم.
امیرهوشنگ دانایی در باره چگونگی نحوه ساخت فیلم موج سرنوشت 2 گفت : کار تصویربرداری از مهر 1402 از بندر انزلی اولین محل ورود لهستانی به ایران آغاز شد و دربندر انزلی از قبرستان لهستانی ها ؛ مصاحبه با افراد سالخورده که لهستانی ها را دوران کودکی و نوجوانی خود از نزدیک دیده اند به عنوان تاریخ شفاهی تصویربرداری و ضبط شد.
در ادامه سفر به استان گیلان از موزه جنگ جهانی دوم ونگارد واقع در شهر لاهیجان که توسط یک جوان ایرانی علاقه مند به تاریخ راه اندازی شده است و بخش مربوط به لهستان تصویربرداری شد و همچنین اسناد و مدارکی تاریخی از سوی مدیر موزه در اختیار گذاشته شد.
درادامه با سفر به شهر اصفهان که از آن به عنوان شهر بچه های لهستان در تاریخ یاد می شود؛بدلیل نگهداری سه هزار کودک و نوجوان بی سرپرست لهستانی به مدت دوسال در این شهر؛ از مکان های باقیمانده نگهداری و مصاحبه با پژوهشگران و نویسندگان مجله برای فردا تصویربرداری شد.
در تهران هم گورستان دولاب که نزدیک به دوهزار لهستانی در آن دفن هستند ؛ مصاحبه با آخرین بازماندگان لهستانی و خانواده آنان و همچنین نویسندگان ؛ لهستان شناس و پژوهشگرانی که در زمینه لهستان مطلب به چاپ رسانده اند تصویربرداری شد.
کارگردان فیلم مستند موج سرنوشت 2 در ادامه می گوید : با چندین سفر به لهستان در شهرهای ورشو ؛ کراکوف و بندرگدانسک از اردوگاه آشویتس ؛ بازداشتگاه گشتاپو ( پلیس مخفی آلمان نازی) ؛ گورستان پالمیری که محل گور دسته جمعی لهستانی ها توسط آلمان نازی در جنگل های پالمیر واقع است ؛ موزه کاتین ؛ گورستان کشته شدگان جنگ جهانی دوم ؛ بنای قیام ورشو ؛ گورستان یوان سیک ؛ زندان پاویاک و لهستانی های بازمانده که در ایران زندگی کردند تصویربرداری به عمل آمد.
دانایی گفت : در مراحل ساخت فیلم از مشاوره های علیرضا دولتشاهی لهستان شناس ایرانی و خانم ایونا نویسکا ایران شناس ؛ نویسنده ؛ پژوهشگر و مترجم لهستانی بهره فراوانی بردم.
دانائی در پایان گفت : طبق برنامه ریزی قرار است تا پایان سال در لهستان تصویربرداری و جمع آوری اسناد و مدارک باقی مانده را به اتمام برسانم و از سال آینده مراحل فنی تدوین ؛ صداگذاری وساخت موزیک آن انجام شود.
امیرهوشنگ دانائی از آخرین دانش آموخته های سینمای آزاد تهران در سال 1356 است که ازسال 1363 فعالیت کارگردانی خود را در شبکه دوم سیما آغاز کرد و ساخت تعدادی سریال ؛ فیلم کوتاه مستند و داستانی را به انجام رسانده است.
دانایی از سال 1382 به عنوان خبرنگارو تصویربردار خبرگزاری های صدا و سیما وایران پرس درکشورهای قزاقستان ولهستان فعالیت می کند.
امیرهوشنگ دانایی همچنین از عکاسان سینمای ایران است و برخی عکس های او با موضوعات مختلف در جشنواره ها صاحب مقام ممتاز شده است.
وی همچنین به عنوان دستیار کارگردان با مسعود کیمیایی و مرحوم علی حاتمی کارگردانان مطرح سینمای ایران همکاری داشته است.
عوامل تولید فیلم مستند موج سرنوشت 2 به شرح زیر معرفی شده اند:
کارگردان ؛ تصویربردار و تدوین : امیرهوشنگ دانائی
نویسنده گفتار متن : محمد تیموری
موزیک متن : مهدی دانائی
جلوه های ویژه تصویری : داود نجیبی
مشاوران تاریخ لهستان : علیرضا دولتشاهی – ایونا نویسکا
با حمایت : شورای شهر بندر انزلی ؛ مجله برای فردا (اصفهان) ؛ موزه جنگ جهانی دوم ونگارد (لاهیجان) ؛ سفارت جمهوری اسلامی ایران در لهستان (ورشو) و حشمت الله حامدی نژاد