محمدتقی فهیم، منتقد سینما، با نقد و بررسی چهار فیلم کوتاه بیستمین جلسه فصل هشتم پاتوق فیلم کوتاه، به نقاط ضعف و قوت آن‌ها پرداخت.
به گزارش جهان سینما به نقل از روابط‌عمومی انجمن سینمای جوانان ایران، بیستمین جلسه از هشتمین فصل پاتوق فیلم کوتاه، دوشنبه 6 شهریورماه 1402 با نمایش 4 فیلم کوتاه ایرانی، «زن مردِ نقاش» به کارگردانی سهیل دانش‌اشراقی، «هرس» به کارگردانی محمد همتی، «باشه برای فردا» به کارگردانی علی رحیمی و «در پناه خاک» به کارگردانی حسن انگشتری خاتمی، در پردیس سینمایی بهمن برگزار شد.
این جلسه مانند تمام جلسه‌های پاتوق فیلم کوتاه با اکران و نقد و بررسی چهار فیلم کوتاه همراه بود و پس از نمایش و در ابتدای شروع جلسه نقد و بررسی سعید هاشم‌زاده، مجری-کارشناس این جلسه از پاتوق فیلم کوتاه تهران ضمن خوش‌آمدگویی به حاضران در سالن و اشاره به اینکه مخاطبان پاتوق می‌توانند با مراجعه به سامانه club.iycs.ir برای ثبت نام در باشگاه مخاطبان فیلم کوتاه اقدام کنند و اخبار چهلمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران را از سایت رسمی انجمن سینمای جوانان ایران به نشانی iycs.ir دنبال کنند؛ محمدتقی فهیم، کارشناس ویژه بیستمین جلسه پاتوق فیلم کوتاه تهران را برای حضور روی سن دعوت کرد.
محمدتقی فهیم، منتقد سینما، به عنوان کارشناس جلسه بیستم، پس از اکران آثار با کارگردانان فیلم‌های به نمایش درآمده و علاقه‌مندان و هنرجویان سینما که در سالن شماره 2 سینما بهمن حضور داشتند، به گفتگو نشست و آثار آن‌ها را از منظر فیلم‌نامه، ایده‌ها و تازه بودن نوع پرداخت فیلم‌نامه مورد تحلیل و بررسی قرار داد.
فهیم در ابتدای صحبت‌های درباره کلیت چهار فیلم کوتاه نمایش داده شده عنوان کرد: از بین چهار فیلمی که باهم تماشا کردیم، یکی از فیلم‌ها که به نحوی گریزی به بخشی از تاریخ معاصر ما که هشت سال دفاع مقدس است، توجه من را جلب کرد، این جلب توجه از این منظر بود که چه خوب سینمای دفاع مقدس وجود دارد که ما در تولیدات سینمایی، چه کوتاه و چه بلند، تنوعی در گونه و ژانرها داشته باشیم. بعضا حسرت می‌خورم که چرا جوانان برای روایت داستان‌های خود صرفا به درام و داستان‌هایی که در اجتماع وجود دارد دارد رجوع می‌کنند، حتی اگر اولویت با گونه درام است، چرا کمتر به تاریخ معاصر و دوره‌های تاریخی گذشته نمی‌پردازند، چرا به متون ادبی برای خلق روایت و ادبیات پناه نمی‌برند و از گنجینه‌های ادبی برای خلق یک درام استفاده نمی‌کنند و حتی چرا از گونه‌های دیگر سینمایی مانند ژانر جنایی، معمایی، کمدی، فانتزی، وحشت و… برای داستان‌گویی دست نمی‌برند، که البته وضعیت سینمای کوتاه به مراتب بهتر از سینمای بلند و ما در این سینما فیلم‌های مختلفی با ژانرهای متفاوت داریم که نیاز است این بدنه پویای سینمای کوتاه به سینمای بلند نیز ورود کنند و ما در گیشه شاهد فیلم‌های متنوعی باشیم.
وی افزود: ما در دوره فیلم‌فارسی سینمای ایران فارغ از موضوع و محتوای فیلم‌ها، تنوع گونه و پرداخت درست به ادبیات کهن ایران را داشتیم و فیلم‌سازها صرفا به جامعه و مسائل اجتماعی نمی‌پرداختند، این روند پرداخت به مسائل اجتماعی که در دو دهه اخیر سینمای ایران بیشتر مورد توجه بوده است، اتفاق مثبتی است که اگر توانایی عبور از در دست سینماگران سینمای ایران نباشد، این اتفاق به نقطه ضعف سینمای ایران بدل می‌شود.
فهیم در ادامه با آغاز نقد فیلم کوتاه «هرس» ساخته محمد همتی که به ختنه کردن کودکان پرداخته است، عنوان کرد: پرویز شهبازی یک فیلم دارد که با همین محوریت ساخته شد که من معتقد هستم فیلم کوتاه همتی از فیلم پرویز شهبازی جلوتر است، توانسته است به خوبی این دغدغه را به تصویر بکشد. یکی از ضعف‌های فیلم کوتاه «هرس» اتکای صرف به خاطرات است، اینکه یک فیلم‌ساز باید به تجربه زیسته یا یک زیست اجتماعی رجوع کند، درست است، اما توجه صرف به این خاطرات، زیست فردی و اجتماعی هم ایراد دارد. «هرس» باید یک پشتواه علمی و روانشناسانه‌ای هم داشته باشد و فیلم به این مسائل نپرداخته است.
وی با تاکید بر اینکه باید پژوهش‌های علمی درباره این مساله صورت بگیرد و اگر به یک دیدگاه درست علمی پزشکان و دانشندان رسیده‌اند، با نگاه‌های متفاو و رویکردهای گوناگون در قالب سینما به آن پرداخته شود، درباره عنوان این فیلم کوتاه بیان کرد: نام «هرس» به این فیلم کمک کرده است، باعث شده است که فیلم تلطیف شود.
سپس منتقد بیستمین پاتوق فیلم کوتاه تهران درباره فیلم «در پناه خاک» گفت: فیلم زمانی که به نقد می‌رسد، زنده می‌شود و اگر فیلمی به جایگاه نقد و بررسی نرسد و در این جایگاه تعریف نشود، یا مرده و یا با تنفس مصنوعی خود را حفظ می‌کند؛ فیلم‌سازهایی به نقد بی‌توجه هستند، هنوز از جایگاه فیلم‌سازی دور هستند و توصیه من به فیلم‌سازان فیلم کوتاه این است که مساله نقد را جدی بگیرند و از نقد شدن خود و آثارشان هیچ ترسی نداشته باشند.
فهیم عنوان کرد: فیلم در انتقال حس و حال ضعیف است، نوع دکوپاژ، قاب‌بندی و خط روایت تصویر در فیلم ناقص است و کات‌های فیلم آماتور است. تنها نقطه قوت فیلم نوع ژانر فیلم و نگاه فیلم‌ساز که به آن پرداخته است.
در ادامه فهیم درباره فیلم کوتاه «باشه برای فردا» به کارگردانی علی رحیمی عنوان کرد: سوژه‌ای که این فیلم کوتاه به آن پرداخته است، مساله بسیار کلیشه‌ای و پیش پا افتاده‌ای است که به هیچ وجه نمی‌تواند داعیه‌دار دغدغه و چالش‌های زنان تحصیل کرده و متوسط جامعه را با خود حمل کند؛ به همین دلیل من در مواجهه با این فیلم به موضوع توجه نکردم و سعی کردم به ساخت آن بیشتر توجه کنم.
وی درباره ساختار این فیلم کوتاه گفت: دوربین در این فیلم کوتاه بلاتکلیف است، معلوم نیست که دوربین در کدام سمت می‌ایستد، در حمایت و همراهی پزشک است و یا علیه این کاراکتر! برخلاف اینکه دوربین سمت و جهت ندارد و از اولین پلان خود نتوانسته است به خوبی به داستان ورود کند؛ اما فیلم نکته ویژه‌ای دارد که آن ویژگی، به جا و به اندازه بودن پلان‌ها و روایت داستان است و بیش از حد مخاطب را با خود نمی‌کشاند و آن را خسته نمی‌کند.
فهیم در انتها درباره فیلم کوتاه «زنِ مردِ نقاش» به کارگردانی سهیل دانش‌اشراقی که فیلم چهارم پاتوق فیلم کوتاه تهران است، توضیح داد: از عوامل و بازگران این فلم کوتاه می‌تواند فهمید که این سازنده این فیلم کوتاه، در بدنه سینمای ایران اعتبار و حضور پررنگی دارد.
وی افزود: در سینمای ایران فیلم‌ساز باید خیلی هوشمند و خلاق باشد و به موضوعاتی ساخت آن‌ها سخت است، با خلاقیت و یک نگاه ویژه به تصویر بکشد و یا کلا به سمت آن‌ها نرود. نیاز است که فیلم‌ساز برای رعایت فرم به تجربه زیسته خود هم رجوع کند، وقتی یک فیلم در دنیای سوبژکتیو خود به سراغ رویا و خیال می‌رود، باید از نظر فرمی کامل برای این فضا تناسب را رعایت کند و در یک ساختار عللی و معلولی از نظر ساختار سینمایی به آن نگاه کند، نمی‌توان دنیایی که در واقعیت است را در عالم وهم روایت کرد و حتی برعکس و فیلم‌ساز باید با یک میزانسن و دکوپاژ منطقی داستان خود را روایت کند؛ به عنوان مثال برای استفاده از صحنه‌های Slow motion باید یک منطقی وجد داشته باشد؛ اما باید ذکر کنم که طراحی صحنه، حضور بازیگران چهره و حرفه‌ای، پرداخت به یک سوژه و موضوع جذاب، از نقاط ویژه فیلم «زنِ مردِ نقاش» است.
فصل هشتم پاتوق فیلم کوتاه با همکاری موسسه فرهنگی، تبلیغاتی بهمن سبز-پخش رویش، دوشنبه هرهفته، به غیر از تعطیلات رسمی، ساعت 15 تا 17:30 با نمایش آثار کوتاه و جلسه نقد و بررسی همراه مخاطبان فیلم کوتاه در پردیس سینمایی بهمن است.
لازم به ذکر است، هفته آینده، 13 شهریورماه 1402 پاتوق فیلم کوتاه تهران برگزار نخواهد و بیست‌ویکمین جلسه پاتوق فیلم کوتاه تهران، 20 شهریورماه 1402 میزبان مخاطبان خود است.