فرهاد توحیدی استاد نشست مجازی «۳۸-۲۰» با عنوان «الگوی فیلمنامه در فیلم تجربی» در سی و هشتمین جشنواره بین المللی فیلم کوتاه تهران عنوان کرد: سینمای تجربی گویی یک پیشنهاد تازه برای گریز از سینمای مسلطی است که در صنعت فرهنگ‌سازی به کسی با چیزی خدمت می‌کند.
به گزارش جهان سینما به نقل از ستاد خبری سی و هشتمین جشنواره بین المللی فیلم کوتاه تهران، در سومین روز از سیوهشتمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران، نشست «الگوی فیلمنامه در فیلم تجربی» با حضور فرهاد توحیدی و با اجرا و کارشناسی عطا مجابی برگزار شد.
فرهاد توحیدی در بخشی از این نشست گفت: معنی پایان باز، پا در هوا ماندن موضوع نیست بلکه باید کلیدهایی در روایت وجود داشته باشد که مخاطب پاسخ‌های خود را از میان آن‌ها بیابد، البته در فرم ضد پیرنگ این کار دشوارتر می‌شود. میان خرده پیرنگ و ضدپیرنگ‌ها باید ارتباطی برقرار شود تا در موقعیت‌های مرزی روایت با نحوه شباهت خود به خرده پیرنگ یا ضد پیرنگ همانند خود را بیابد.
او ادامه داد: اصلاحی در کتاب «دیالکتیک روشنفکری» هست به نام «صنعت روشنگری» که با نگاهی رادیکال و تعمدگر صنعت پیچیده‌ای در حوزه‌های مختلف توسط مدیاهای متفاوت برای خلق فرهنگ جهانی که خاستگاه اش برای مثال لیبرالیسم جهانی است فعالیت کنند و می‌گوید از طریق فیلم‌ها و نظام داستان‌گویی واقعیات جهان بیرونی را به جهان قصه منتقل کنند. در حالی که این گونه نیست.
توحیدی گفت: گویی سینمای تجربی یک پیشنهاد تازه برای گریز از سینمای مسلطی است که در صنعت فرهنگ‌سازی به کسی با چیزی خدمت می‌کند. در واقع جنبشی اعتراضی است. روایت تجربی جریان بدیلی است برای حفظ تشخص هنرمندی که مقهور جهان غالب نمی‌شود.
او ادامه داد: روایت تجربی یا سینمای اکسپریمنتال به اندازه سینمای داستانی حشو و زوائد ندارد. این فیلم‌ها نسبت به روایت کلاسیک پراکنده‌تر هستند و وفاداری به ژانر از وظایف آن‌ها نیست. حتی در این گونه سینمایی شخصیت اثر خود را از دست می‌دهد و حذف حاشیه باعث می‌شود که دیگر احساسات بیننده درگیر ماجرای فیلم نشود.
این فیلمنامه‌نویس گفت: این سینما از دام سانتی‌مانتالیسم بیرون آمده و چیزی ورای احساس در آن معنا می‌باید و تماشاگر را دعوت به تماشای زیبایی‌شناسی فیلم بکند. فیلمنامه فیلم تجربی ابزارهای درام را کمرنگ می‌کند چون نظام ارائه اطلاعات در سینمای تجربی در مینیمال‌ترین حالت ممکن است.
توحیدی گفت: در سینمای تجربی برای جذب مخاطب باید برنامه داشت و آنچه که مخاطب را در این عرصه کنترل می‌کند، مثلث یا استراتژی جذب مخاطب است. راس این مثلث کنجکاوی است. تماشاگر باید از اطلاعات سیراب شود و برای دانستن بیشتر داده‌ها عطش داشته باشد. هرچه‌قدر این جریان بتواند در راس مثلث بماند، از موفقیت بیشتری برخوردار خواهد شد. برای این منظور اطلاعات باید به آرامی به مخاطب داده شود.
او ادامه داد: در مرحله بعدی نیاز به قهرمان‌پروری به چشم می‌خورد. مخاطب قصه باید با قهرمان همذات‌پنداری کند. «تعلیق» عنصری است که می‌تواند این مهم را با همسوسازی ارزش‌های اخلاقی مخاطب و قهرمان به پایان برساند. روایت تجربی همه این مسائل را کنار گذاشته و با خارج شدن از پیرنگ که آرایش رویدادها برای نقد موثر آنچه که می‌خواهد بگوید است، مخاطب را خالی از همدردی می‌کند.
توحیدی گفت: به همین علت مخاطبان فیلم تجربی کسانی هستند که به دنبال کشف می‌گردند. مسئله کلیدی در روایت تجربی از روایت مرسوم و متداول است. این‌گونه نظام ارسطویی را که مبتنی بر آغاز، میانه و پایان است زیر سوال می‌برید و روایتی غیرخطی خواهد داشت.
او گفت: آنچه که در روایت تجربی مهم است انرژی برآمده از سبک می‌شود که کارگردان و فیلمنامه‌نویس نوع بیان خود را از سبک می‌یابند و به لحن مخصوص به خود می‌رسند. برای جبران خلا مسیر خطی مسیر سبک را پیش می‌گیرند.
توحیدی گفت: ما در سینما با عناصر روایی و سبکی طرف هستیم که میزانسن، طراحی‌صحنه، تدوین و صداگذاری همه ابزار عنصر سبک هستند. میزانسن که همه چیزهایی است که جلوی دوربین اتفاق می‌افتد و وقتی عناصر سبکی با عناصر روایی عجین می‌شوند حاصلشان فیلم را می‌سازد.
او گفت: یکی از مهم‌ترین عوامل سینمای تجربی ارتباط و پیوند آن با دیگرگونه هنرها و حتی طبیعت بکر و دست‌نخورده است. به همین علت هنگام نوشتن فیلمنامه تجربی انتخاب پیوند این هنر با دیگر هنرها لحنی پدیدارشناسانه می‌سازد که تصمیم‌گیری درباره آن به عهده کارگردان و نویسنده فیلم تجربی است.
این فیلمنامه‌نویس گفت: چون در فیلم تجربی همذات‌پنداری وجود ندارد. بسیاری از کاراکترهای این گونه را رازآلود می‌دانیم. الگوی فیلمنامه تجربی در وجه ایجابی کنار گذاشتن پیرنگ و کم‌اهمیت کردن شخصیت‌ها و کم‌اعتنایی نسبت به سینمای داستانی است و به سمت خلق فضایی می‌رود که در آن فضا «سبک» دیده می‌شود که مهم‌ترین یا بارزترین الگوی فیلم تجربی است.
سیوهشتمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران تا ۲ آبان ۱۴۰۰ (۱۹ تا ۲۴ اکتبر ۲۰۲۱) در حال برگزاری است. این رویداد برای اولین‌بار در تاریخ سینمای ایران واجد شرایط تایید آکادمی اسکار شناخته و معرفی شده است.