جهان سینما – سید محمد سلیمانی: در نشست خبری چهل و سوم جشنواره جهانی فیلم فجر موضوعی را درباره وابستگی سرنوشت یک جشنواره جهانی فیلم به کیفیت آثارش مطرح کردم و همچنین اهمیت وجوه کاربردی جشنواره که برگزاری جلسات منظم و پربار موضوعی و همچنین نقد و بررسی آثار به نمایش درآمده ، مهم ترین آن ها بود. در شرایطی که فقط چهار روز از برگزاری جشنواره جهانی چهل و سوم در شیراز گذشته است شاید قضاوت قطعی درباره آن کمی زود و دشوار باشد ولی کیفیت عمومی فیلم های که در چند روز اول برگزاری جشنواره دیده ام و همچنین برگزاری نشست ها حاوی نکاتی بود که اشاره به آن ها در میانه برگزاری جشنواره میتواند تا حدودی برخی از وجوه شاخص آن را آشکار کند نمایش آثاری از ایران و چند کشور اروپایی و آسیایی در چند روز اول برگزاری جشنواره تا حدودی تکلیفمان را با جشنوارهای که قرار بوده رویکرد اصلی اش شاعرانگی آثار باشد ، روشن میکند. اگرچه نمیتوان تعریف فرمول شده و دقیقی از شاعرانگی در سینما ارائه کرد، ولی میتوان با تمرکز روی نشانه شناسی این رویکرد هنری – ادبی به نتایجی دست یافت که کار را برای تحلیل و مرور آثار نمایش داده شده آسانتر کند .
از بین آثار بخش رقابتی جشنواره که تا امروز دیدهام ، دو فیلم ایرانی «او نمیخوابد» و «زمانی برای ابدیت » محصول سینمای ایران بودند .فیلم اول ،با نگاه همدلانه به زندگی آدمهای روستایی که یکی از اهالیاش مدتهاست توان به خواب رفتن را ندارد و مدام بیدار است ، به سراغ مضمونی میرود که جستجو در دنیای ذهنی آدمها بستر اصلی آن به شمار میآید. فیلم برای برقراری ارتباط با مخاطبش زبانی را انتخاب میکند که با مضمون درونیاش همخوانی دارد و این رویکرد است که کارگردان فیلم زمانی برای ابدیت هم با بهره گیری از بازیگران شناخته شده و جلوههای ویژه سنگین رایانهای قصد تمرکز روی آن را داشته است. ولی از هم گسیختگی روایی و تلاش برای ساختن دنیایی که تقابل خیر و شر در این قرار است وجوه نمادین و آیینی ویژهای داشته باشد ، حتی وجوه شاعرانه آن را به هم تحت شعاع این نقیصه مهم تعیین کننده قرار میدهد .
اما تا اینجا کیفیت آثار خارجی شرکت کننده بخشهای رقابتی جشنواره قابل قبولتر و امیدوار کنندهتر بودند. نکتهای که قصد دارم پیش از نوشتن گزارش اصلی جشنواره پس از پایان نمایش فیلمها به آن اشاره کنم ،موفقیت نسبی هیات انتخاب در گزینش فیلمهای خارجی بخش رقابتی جشنواره است .آثار انتخاب شده هم از حیث تنوع مضمون هم به لحاظ کیفیت متوسط رو به بالای ساختار سینمایی و همچنین تناسب با رویکرد اصلی جشنواره در حدی است که میتوان امیدوار بود در روزهای باقیمانده از جشنواره هم شاهد آثاری باشیم که با در نظر گرفتن همه محدودیتهایی که جشنواره جهانی فیلم فجر با آن مواجه بوده و هست شایستگی حضور در یک جشنواره بین المللی را داشته باشند .
«پاتانه برای یک نوزاد» با نگاه لطیف و همدلانه به زندگی زنانی که به دلایل گوناگون مجبور به سر راه گذاشتن فرزندانشان میشوند میپردازد و یک معضل مبتلا به اجتماعی را به درامی روانکاوانه با رویکرد شاعرانه تبدیل میکند .
«سرزمین بی پایان »وجوه آشنایی از سینمایی یونان را با تمرکز روی روایات فولکلوریک روستایی و نگاهی تازه به آنها فرا روی مخاطب قرار میدهد که اگرچه از ناهمگونی روایت و پرداخت بصری لطمه دیده ولی در نهایت با تمرکز روی یک پایانبندی متناسب با مضمون ،فیلم را در جایگاهی که به آن تعلق دارد تثبیت میکند .
«ساخت اتحادیه اروپا» تاکنون بهترین فیلم نمایش داده شده در بخش رقابتی بوده که پس از پایان جشنواره به تفصیل به آن خواهم پرداخت فعلاً تا همین حد بدانید که یکی از بهترین آثار ساخته شده درباره موضوع اپیدمی کرونا در جشنواره جهانی امسال به نمایش درآمد ه.فیلمی شخصیت محور با تمرکز روی زندگی یکی از قربانیان سرمایه سالاری در یکی از شهرهای کوچک بلغارستان که زنی را در مرکز اتهام بی مبالاتی در رعایت بهداشت و مقصر بودن در ماجرای اپیدمی ویروس کرونا در شهر قرار میدهد .
تل هیزم یک اثر شاخص از سینمای هند با بهرهگیری از لوکیشن بدیع و چشم نواز به موضوعی انسانی درباره زندگی پدر و مادری کهنسال در ارتفاعات هیمالیا میپردازد. فیلمی که به رغم کشدار بودن و زمان طولانیاش، توانسته نگاهی لطیف و شاعرانه به زندگی عاشقانه یک زوج کهنسال در دل شرایطی سخت و بحرانی داشته باشد .
جایی که درناهای سفید پرواز میکنند با تمرکز روی زندگی نوجوانی معلول که مادرش را از دست داده در فضای لطیف و البته آمیخته با نوعی فانتزی کودکانه ،روایتش را با لحنی شاعرانه به تصویر میکشد .
«معامله در مرز »با رویکردی اجتماعی تمرکز روی زندگی زنانی است که قربانی فعالیت باندهای مافیایی توزیع مواد مخدر در قرقیزستان میشوند .مردی تصمیم میگیرد با انتخاب شخصی به سهم خودش به این روند پایان دهد .
برگزاری منظم نشستهای مرتبط با آثار نمایش داده شده در جشنواره یکی از مهم ترین وجوه کاربردی جشنواره ۴۳ جهانی فجر است که در آینده بیشتر درباره آن خواهم نوشت.